Search video...

Peter Wouters

00:11

Play Video

Ann Vermorgen

00:08

Play Video

Lies De Winter

00:09

Play Video

Met de campagne 'Kom uit uw kot en stem" zet beweging.net de opkomstplicht weer in de kijker. Dit doet de organisatie naar aanleiding van de Dag van de democratie op 15 september 2023.

Op zondag 13 oktober zijn het gemeenteraadsverkiezingen. Stemmen is niet verplicht, wij roepen op om toch te gaan stemmen:

Kom uit uw kot en stem!

Over

Event Leuven

Naar aanleiding van de ‘Dag van de Democratie’ zet beweging.net met de campagne ‘Kom uit uw kot’ en stem de opkomstplicht in de kijker. ‘Voorrang van Links’ pleit via ‘De tafel van Hannah Arendt’ voor de participatie van de burger in het publieke domein.

In 2021 keurde de Vlaamse regering het decreet ter versterking van de lokale democratie goed, met de afschaffing van de opkomstplicht voor provinciale en lokale verkiezingen als de meest ingrijpende bepaling. Die afschaffing heeft immers gevolgen voor de burgers, het lokale beleid en de democratie. Zo veel is zeker: de opkomstplicht bij verkiezingen is de beste garantie op een hoge opkomst en op een meer gelijke(re) opkomst. Hiermee wordt de participatieve democratie onderbouwd, de betrokkenheid van de burger verhoogd en het politieke vertrouwen hersteld.

Drie lezingen projecteren evenveel invalshoeken over dat ene thema: participatie en de afschaffing van de opkomstplicht. Welke opkomst kunnen we verwachten? Wie zal afhaken? Wat is de impact op de lokale krachtverhoudingen in de lokale context? Wat zijn manieren om kiezers naar de stembus te krijgen, ook via andere actoren dan lokale besturen? Wat kunnen we leren uit het invloedrijke werk van Verba, Schlozman en Brady over politieke participatie? En wat zijn innovatieve vormen van participatie op lokaal niveau?

Zoveel vragen, zoveel antwoorden:

Professor Democratie en Bestuurskunde,

School voor Sociale Wetenschappen, UHasselt

De invloed van de afschaffing van de opkomstplicht op de lokale democratie.

Professor onderzoeksgroep Gaspar,

UGent

Hoe proberen lokale besturen de opkomst hoog

te houden na de afschaffing van de opkomstplicht?

En kan dit werken?

Professor politieke wetenschappen,

KU Leuven

Lokale verkiezingen zonder opkomstplicht:

wat nu?

Iedereen is van harte welkom (gratis),

maar op voorhand inschrijven helpt de organisatie om een zicht te krijgen op het aantal deelnemers.

Schrijf je hier in!

(problemen om in te schrijven? Stuur dan een mail naar communicatie@beweging.net)

25 minuten per lezing

vragenmoment vanuit het publiek 15 minuten

Muziek door Kasper Delrue (viool) & Korneel Delrue (cello)

Receptie: napraten kan bij een drankje en een hapje

in het STUK café vanaf 22:00

Waarom?

Wij vinden de participatieve democratie erg belangrijk en huiveren als we zien hoeveel mensen zich ervan afkeren en niet meer willen gaan stemmen of bewust ongeldig stemmen. De kloof tussen burger en politiek groeit eerder dan dat ze afneemt en dat tij willen we helpen keren.

Zowel de federale als de Vlaamse regering hebben sterk ingezet op democratische vernieuwing. De Vlaamse regering ging daarin het verst met de afschaffing van de opkomstplicht voor lokale en provinciale verkiezingen, de rechtstreekste verkiezing van de burgemeester en de afschaffing van de lijststem. Nu al zien we dat dit tot nieuwe dynamieken, zowel gewenste als ongewenste, leidt. We hebben ons sterk verzet tegen de afschaffing van de opkomstplicht en van de lijststem. We vrezen heel wat negatieve effecten als het vooral uitdraait op een populariteitspoll en een toenemende groep niet-stemmers.

Democratie is meer dan dat. Vooral een effectief en positief beleid tijdens de beleidsperiode, waarbij burgers op allerlei manieren gehoord worden en er met hun verzuchtingen rekening wordt gehouden, zal het politiek vertrouwen kunnen herstellen en mensen naar de stembus brengen.

Om goed beleid te kunnen voeren, heb je sterke politici, maar ook goede experten nodig. Die vind je op de eerste plaats in de administratie.

Het is belangrijk hun inbreng en expertise te waarderen. Die vind je ook op de kabinetten. Ministers moeten beroep kunnen doen op experten die zij vertrouwen om hun beleid mee uit te werken, en dit in een duidelijk deontologisch kader. In het beste geval vormen administratie en kabinet een sterk team dat goed samenwerkt om tot goed beleid te komen. Waar specifieke expertise in de administratie en/of het kabinet ontbreekt, kunnen consultants worden ingeschakeld, maar dit kan alleen ad-hoc.

Verder is het belangrijk dat zoveel mogelijk drempels worden weggewerkt. De herinvoering van de opkomstplicht, maar ook het uitwerken van campagnes om derdelanders te stimuleren zich te registreren in het kiesregister kunnen daartoe bijdragen.

Ook het politieke debat, de stijl, de taal en de toonzetting zijn belangrijk. Wij pleiten voor meer verbindend taalgebruik en minder polarisering. Het helpt niet wanneer politici opruiende of populistische taal gaan gebruiken. De oppositie moet zijn werk doen, maar niet door verder te polariseren. Al zeker niet met drogredenen, nepnieuws en leugens. Dat maakt een constructieve, onderhandelde oplossing alleen maar moeilijker en voedt de ontevredenheid. Mensen verwachten van hun bestuurders dat ze de problemen aanpakken en oplossingen voorstellen.

Hoe willen we dit realiseren?

Voer de opkomstplicht voor de lokale en provinciale verkiezingen terug in en blijf ook dan inzetten op het motiveren van kiezers om effectief hun stem uit te brengen.
Versterk de gemeenteraad, zodat gemeenteraadsleden hun democratische rol om het beleid te controleren effectief kunnen uitvoeren. Een ambtelijke ondersteuning van de gemeenteraad is daarvoor een belangrijk instrument. Een beter statuut voor de lokale politici ook.
Maak afspraken in de regering en in het parlement over communicatiestijl en omgang met elkaar. Verzeker de loyauteit bij de uitvoering van beleidsbeslissingen.
Ook partijvoorzitters hebben een zekere deontologie te respecteren. Vooral in de verhouding met hun ministers in de regering moet het duidelijk zijn waar ieders verantwoordelijkheid ligt.
Problematiseer de werking van kabinetten niet. Het is essentieel dat ministers beroep kunnen doen op academische en sectorgevoelige specialisten om hun beleid verder uit te werken. Uiteraard moeten deze medewerkers een deontologische code onderschrijven.
Ga omzichtig om met het betrekken van consultants in het beleid. Zorg dat er voldoende expertise aanwezig is in de administratie over alle facetten van het beleid, om een te grote afhankelijkheid van consultants te vermijden.
Betrek burgers op een slimme manier bij de opdracht van adviesraden. De raden zijn best geplaatst om inspraak te organiseren en die mee te nemen in hun adviezen.